FORT BEMA
(Pierwotna nazwa fort Parysów)
Fort Parysów powstał jako dzieło ziemno-ceglane o narysie zbliżonym do lunety (dwa czoła i dwa barki) z dodatkowym terenem w części szyjowej. Otoczony został w całym obwodzie mokrym rowem fortecznym (do 20 m szerokości) oraz dwoma wałami o krótkich przedpiersiach w czołach i barkach. Wyższy wał wewnętrzny przeznaczony był dla artylerii, zaś niższy wał zewnętrzny dla piechoty. Wały artyleryjskie posiadały trawersy.
Fosa broniona była bezpośrednio z wałów. Nie powstały tutaj kaponiery ani kojce skarpowe gdyż obawiano się ich zawilgocenia od mokrej fosy.
Pod obydwoma czołowymi wałami artyleryjskimi umieszczono ceglane kazamaty, podobnie jak w innych fortach tego pierścienia.
Pod wałem artyleryjskim istniały przejścia komunikacyjne do wału piechoty. Takie przejścia, połączone z małą prochownią i schronem pogotowia artyleryjskiego, umieszczono u styku czół fortu oraz symetrycznie u styku czoła z barkiem. Także czołowe kazamaty posiadały przejście do wału piechoty.
W części szyjowej fortu zlokalizowano cztery symetrycznie rozmieszczone kazamaty magazynowe. Wszystkie pomieszczenia posiadały okna co znacznie zmniejszało ich odporność na ostrzał. Nie zostało to zmieniona nawet w okresie modernizacji twierdzy.
Fort P był połączony z sąsiednimi fortami za pomocą wałów fortecznych z fosą. Wały te wybudowano w latach 1889-92 podczas modernizacji twierdzy.
Wkrótce po zakończeniu budowy fortów przystąpiono do ich modernizacji. W większości umocnień przebudowano wały - w miejsce dwóch, powstał jeden wał przeznaczony głównie dla piechoty. Zasadniczą część artylerii wyprowadzono poza dzieło. Ceglane kaponiery skarpowe, zostały przebudowane na betonowe. Jednakże zmiany te nie dotknęły fortu Parysów. Pozostał on w pierwotnej wersji i pełnił już tylko funkcje magazynowe. Dzięki temu jest to jedyny dostępny fort dwuwałowy w Warszawie.
Fort miał być zniszczony w ramach akcji likwidacji Twierdzy Warszawa. Rozkaz z 31 stycznia 1909 roku nie został jednak wykonany. W lecie 1913 roku wysadzono jedynie poternę i prochownię u styku prawego barku i czoła.
Fort Parysów w 1921 roku otrzymał nazwę fortu Bema. W okresie międzywojennym była tu Wytwórnia Amunicji. Na zapolu fortu powstały domy administracji wytwórni. Zachowane one są do dzisiaj.
W latach od 1924 do1939 na terenie fortu mieściła się Wytwórnia Amunicji produkowano amunicję karabinową wszelakiego typu, pociski artyleryjskie, granaty ręczne itd. Miesięczna produkcja wynosiła przeciętnie 2,3 miliony sztuk. We wrześniu 1939 r. fort odegrał istotną rolę w obronie miasta. Wchodził w skład tzw. Odcinka Północnego, obsadzony był przez 1 batalion 144 pułku piechoty mjr Bronisława Wadasa. Obrońcy wstrzymali wielokrotne ataki niemieckiej 18 Dywizji Piechoty, utrzymali fort aż do kapitulacji Warszawy. W okresie okupacji hitlerowskiej na terenie fortu mieściły się magazyny wojskowe. Powstańcy kilka krotnie próbowali zdobyć, bez większych rezultatów. M.in. 9 kompania Dywersji Bojowej "Żniwiarz". Także po wojnie polskie wojsko zajęło fort. W latach 80-tych XX wieku fort przekazano klubowi sportowemu Legia.
Fort dotrwał do naszych czasów w stosunkowo dobrym stanie. Jedynymi zniszczeniami jest brak wspomnianej prochowni z poterną oraz jednej kazamaty magazynowej w prawej części szyi. Zachowany jest stalowy most w szyi fortu - taki sam znajduje się na forcie Tsche - Czerniaków (Piłsudskiego). Na magazynach można podziwiać ciekawe wywietrzniki.
Od 2002 roku fort jest gruntownie remontowany przez obecnego właściciela - gminę Bemowo. Wycięto prawie wszystkie drzewa porastające stropy ceglanych kazamat. Oczyszczono wały, pozostawiając cześć zadrzewienia. Wzmocniono brzegi fosy i zasilono ją wodą z pobliskiego ujęcia. Wybudowane zostały dwie kładki dla pieszych nad rowem fortecznym. W szyi, obok zabytkowego mostu, usypano groblę z przepustem.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz