Boernerowo - historia

Nazwa osiedla Boernerowo pochodzi od nazwiska jego założyciela – Ignacego Augusta Boernera: inżyniera, żołnierza, bliskiego współpracownika Józefa Piłsudskiego, ministra w kilku rządach II RP. Powstanie osiedla w 1932 roku wiąże się działalnością Radiostacji Babice, podlegającej ówczesnemu Ministerstwu Poczt i Telegrafów.

Radiostacja Babice

W 1921 roku na gruntach Skarbu Państwa położonych we wsi Babice rozpoczęto budowę Transatlantyckiej Radiostacji Nadawczej. Była to największa inwestycja radiokomunikacyjna II Rzeczpospolitej, oraz jedna z najnowocześniejszych w owych czasach radiostacji. W latach trzydziestych XX w. Przeprowadzono modernizację stacji, opartą o oryginalne polskie patenty. Dzięki doskonałemu działaniu radiostacji przynosiła ona Polsce roczny zysk w wysokości ok. 100.000 dolarów.
W 1939 roku, na rozkaz Naczelnego Wodza Edwarda Rydza-Śmigłego radiostacja miała zostać zniszczona. Wykonawcą rozkazu miał być generał Juliusz Rómmel, ostatecznie nie zdecydował się on jednak na zniszczenie radiostacji. W konsekwencji, mimo dramatycznej obrony przez 3 batalion 26 Pułku Piechoty oraz 5 baterię 54 Pułku Artylerii i bohaterskiej postawy dowódcy mjr. Jacka Decowskiego pod koniec września dostała się ona w ręce Niemców, którzy korzystali z niej aż do końca wojny. 16 stycznia 1944 roku Radiostacja Babice została zniszczona (wysadzona) przez wycofujące się oddziały niemieckie.

Osiedle Łączności

Na budowę Transatlantyckiej Radiostacji Nadawczej nie wykorzystano całego zarezerwowanego terenu. Wykorzystując ten fakt, mając na względzie kryzys mieszkaniowy panujący w latach trzydziestych w Polsce, ówczesny minister poczt i telegrafów Ignacy Boerner zwrócił się z prośbą do prezydenta Ignacego Mościckiego o zgodę na budowę na niewykorzystanym terenie osiedla mieszkaniowego. Prezydent zgodę wydał.

29 kwietnia 1932 zostało założone Towarzystwo Popierania Budowy Własnych Domów pracowników służby łączności. 11 czerwca 1932 zarejestrowano statut Stowarzyszenia „Pierwsze osiedle łączności”. Do listopada 1932 gotowych było już 56 domów – w pełni skanalizowanych, zelektryfikowanych, i z ułożonymi drogami. Wkrótce zaczęły powstawać kolejne osiedla od Drugiego do Czwartego. W tym samym czasie powstało Stowarzyszenie Bratnia Pomoc Byłym Uczestnikom Walk o Niepodległość (przewodniczył mu m.in. generał Felicjan Sławoj Składkowski), które na terenach przekazanych przez Ministerstwo Poczt i Telegrafów wybudowało Osiedle Niepodległościowców pod nazwą „Kolonia im. Aleksandy Piłsudskiej”.

Inicjator budowy osiedla, Ignacy Boerner zmarł 12.IV.1933. Rozpoczętych prac jednak nie przerwano, i do 1935 roku Osiedle Łączności Babice liczyło już 300 domów. 28 września 1936 roku, w uznaniu zasług założyciela, oficjalnie nadano osiedlu nazwę Boernerowo. W tym samym roku powołano Towarzystwo przyjaciół Boernerowa, funkcjonujące do roku 1939 i reaktywowane pod koniec 1945 r.

II Wojna Światowa

W drugim tygodniu wojny wojska niemieckie przypuściły atak na Warszawę, 12 września w rejonie Babice-Wawrzyszew stacjonowały już czołgi. 14 września 1939 polski II batalion 26 pułku piechoty zajął Boernerowo, jednak osiedle oraz Fort Babice nadal pozostawały celem ataków. Szturm rozpoczął się 25 września. Opór stawił III batalion 26 pułku piechoty pod dowództwem majora Jacka Decowskiego. Po trzech dniach obrony, 27 września 1939 osiedle zajęła niemiecka 19. Dywizja Piechoty.

Podczas okupacji na terenie Boernerowa działała tajna radiostacja, magazyn broni oraz schrony, w których ukrywano m.in. warszawskich żydów. Na terenie osiedla działał także szpital, szkoła oraz kuchnia dla najuboższych.

Jednym z lokalnych bohaterów Boernerowa jest dr Stanisław Śwital, który koordynował akcję uratowania siedmiorga Żydów z Żoliborza, ukrywających się po upadku powstania warszawskiego – warto wspomnieć, że wśród uratowanych przez doktora Świtala znajdował się m.in. Marek Edelmann. Bohaterska postawa nie pozostała niedoceniona – we wrześniu 1981 roku Stanisław Śwital został uhonorowany medalem „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata”.

2 sierpnia 1944 powstańcy obwodu „Żywiciel”, udający się po broń ze zrzutów alianckich dostali się pod ogień Niemców w rejonie Boernerowa (stacjonowała tu jednostka z dywizji Pancernej im. Hermana Goeringa). Podczas starcia zginęło ok. sześćdziesięciu powstańców.
17 stycznia 1945 roku wojska niemieckie ostatecznie wycofały się z terenów Boernerowa.

Czasy powojenne

W latach 1949-1952 miała miejsce budowa wojskowego Lotniska Babice, mającego zastąpić zniszczone lotnisko wojskowe na Bielanach. 18 grudnia 1951 roku nastąpiło oficjalne otwarcie Wojskowej Akademii Technicznej. Boernerowo powoli zaczęło przekształcać się w osiedle wojskowe, co wiązało się m.in. z akcją wysiedlania dotychczasowych mieszkańców. W przejętych domach zamieszkali nie tylko pracownicy WAT i lotniska, ale też przedstawiciele Korpusu Bezpieczeństwa Publicznego i SB. W roku 1961 dla kadry oficerskiej wybudowano nowe osiedle, w pobliżu WAT ale poza terenem Boernerowa.

W roku 1951 nastąpiła zmiana granic administracyjnych Warszawy. W jej efekcie do Warszawy przyłączono wsie Jelonki i Chrzanów oraz osiedle Boernerowo – jednakże już pod nazwą zmienioną na „osiedle Bemowo”. Tradycyjną nazwę Boernerowo przywrócono dopiero w 1987 roku. 11 listopada 1988 roku odsłonięto pomnik założyciela osiedla, Ignacego Augusta Boernera.